Susam ili sezam potiče iz tropske Azije i Južne Afrike. Jednogodišnja biljka koja u 3-5 mjeseci dostigne visinu do 2 metra. Plod su čahure koje sadrže veliku količinu sjemena.Gaji se u Kini, Indiji, Sudanu i u još nekim zemljama.
Sjeme susama sadrži 45-60% susamovog ulja koje se upotrebljava za kuhanje, salate i za proizvodnju margarina, a sjeme u pekarskoj industriji za posipanje peciva. Koristi se sjeme, koje je blijedožute boje kao dodatak jelima, proizvodima od tijesta, poslasticama. Izuzetnu aromu ima ako se malo proprži na tihoj vatri. Pored bijelog, postoje i braon i crni susam.
Ljekovitost susama
Istraživanja su pokazala da je susam djelotvoran protiv upala i bolova kod reumatoidnog artritisa, kao i astmatičnih napada. Iako težak za osjetljive stomake, susam ipak povremeno treba konzumirati, jer predstavlja savršen čistač organa za varenje.
Susamovo ulje
Susamovo ulje sadrži visok procenat oleinske i linolne masne kiseline, dok oko petinu sadržaja čine proteini visoke biološke vrijednosti. Odlično je za masažu, kod ukočenih zglobova, vrata, glavobolje i reume.
Susamovo ulje pomaže i u liječenju jetre, želuca i creva, bubrega i mjehura, slabog rasta kose, osteoporoze i karijesa. Sjemenke susama su dobar izvor vitamina E, pa se preporučuju dojiljama za jače lučenje mlijeka i dijeci u razvoju.
Susamove sjemenke su vrlo dobar izvor bakra i mangana,a ističu se i sadržajem magnezijuma, kalcijuma, gvožđa, vitamina A, E, B1 i B6, cinka i prehrambenih vlakana, kao i biljnim smolama i gorkim materijama koje mu daju prepoznatljiv miris. Sjemenke susama sadrže i dva jedinstvena spoja iz grupe lignana: sezamin i sezamolin. Lignani su fitohemikalije koje se odlikuju brojnim pozitivnim svojstvima.
Susam je izuzetno ljekovit jer njegovo sjeme sadrži najveću koncentraciju fitosterola, sastojka nalik po hemijskoj strukturi holesterolu. Fitosteroli imaju moć, ukoliko su dovoljno prisutni u ishrani, da redukuju nivo holesterola u krvi, poboljšaju iminiteti smanje rizik od nastanaka karcinoma.
Od vitamina, posebno mjesto zauzima vitamin E, moćan antioksidans koji štiti ćelije od starenja, pojave tumora i srčanih bolesti. Istovremeno, izvrstan je izvor i tijamina B1, piridoksina B6, nijacina, folne kiseline i riboflavina. Sezamin je još jedan sastojak važan u zaštiti jetre od oksidativnih oštećenja. Proteini i masne omega-6 kiseline su, takođe, susamovi važni sastojci za očuvanje zdravlja.
Sadržaj lignina utiče na snižavanje holesterola u krvi time što smanjuje njegovu apsorpciju iz crijeva, ubrzavajući na taj način varenje. Osim toga, svrstavaju se i u grupu fitoestrogena, koji se pod uticajem enzimskog sistema u crijevima pretvaraju u materije slične hormonima i na taj način pružaju zaštitu od tumora osijetljivih na hormone, kao što je karcinom dojke. Pozitivno dijelovanje lignana kao fitoestrogena nije rezervisano samo na zaštitno dejstvo od karcinoma dojke. Upravo zbog dijelovanja sličnim hormonima, rezultati brojnih istraživanja ukazali su na njihovo svojstvo ublažavanja tegoba povezanih sa menopauzom.
Iako se kalcijum ne nalazi u visoko iskoristivom obliku kao u mlijeku i mliječnim proizvodima, njegov visok sadržaj ipak može biti od koristi u očuvanju gustine koštane mase i prevenciji nastanka osteoporoze.
Susam je izuzetno bogat željezom, pa je dovoljno unijeti samo 25 grama susamovog sjemena da bi se zadovoljila polovina dnevnih potreba čovjeka za ovim mineralom. Osim željez u velikim količinama prisutni su i kalcijum, mangan, bakar, magnezijum i selen. U nedostatku kalcijuma dobro je potopiti jednu supenu kašiku susama sa 0,5 dcl jogurta i ostaviti tokom noći. Ujutru pojesti na prazan stomak.
Susam poboljšava probavu i liječi opstipaciju, snižava holeterol, sprečava nastanak krvnih ugrušaka (trombova), ublažava bolove u slučaju hemoroida, a koristi se i u slučaju kožnih oboljenja kao što su bubuljice, čirevi i opekotine.
