Povodom izložbe „Priče iz Templa: metamorfoza hrama kroz prostor i vrijeme“, koja se u okviru Festival Baščaršijske može pogledati u BKC-u do 30 jula, svaki dan – uključujući i vikende, od 10 do 18 sati, JU “Bosanski kulturni centar KS” objavljuje feljton u nastavcima autorice Jasenke Kratović.
Istorijat Bosanskog kulturnog centra od jevrejskog hrama, preko Radničkog univerziteta pa do današnjih dana.
Oslobođenje i Radnički univerzitet Đuro Đaković, Templ postaje kulturni centar Sarajeva
U zapisima Jevrejske opština Sarajevo iz 1950. piše:
„Jevrejska opština koja je nakon rata materijalno gotovo pa uništena i od čije populacije je preživjelo tek 10%, nije bila u mogućnosti obnoviti objekat, te ga u svojstvu pravnog sljedbenika Jevrejske sefardske opštine, poklanja Odjeljenju za kulturu i umjetnost Gradskog narodnog odbora u Sarajevu, uz uslov da bude korišten u svrhu kulture i da grad preuzme obavezu da finansira rekonstrukciju.“
Ovom velikodušnom gestom Jevrejske opštine, sarajevski Templ otpočinje svoj novi život, protkan postratnim oslobodilačkim zanosom, svježom stvaralačkom energijom i velikom nadom i vjerom u svjetliju budućnost. Impozantna, iako ratnim razaranjima devastirana građevina, dobiva novo ime i novu funkciju te postaje sjedište Radničkog univerziteta Đuro Đaković, osnovanog 1951. godine. Nazvana je po slavnom revolucionaru i organizacionom sekretaru Komunističke partije Jugoslavije, ubijenom 1929, u vrijeme Šestojanuarske diktature kralja Aleksandra.
Novi život i nova namjena objekta, dobivaju vremenom i novo ruho. Građevina biva rekonstruisana, a ta rekonstrukcija, izvedena u jeku socijalizma i u saradnji sa navišim državnim organima, i dan dan danas izaziva brojne polemike i nedoumice.
Naime, 1965. rekonstrukcija Templa biva povjerena je sarajevskom arhitekti Ivanu Štrausu, sa zadatkom da ovu građevinu prilagodi novim potrebama grada. Od estetike nekadašnjeg jevrejskog hrama ostaje veoma malo, gotovo ništa, a Štraus renoviranjem i nadogradnjom ovog objekta stvara savremenu zgradu kulture sa, kako su stručnjaci ocijenjivali, najakustičnijom i tehnički najopremljenijom koncertnom dvoranom na prostorima bivše Jugoslavije, kapaciteta 854 sjedećih mjesta. Dvorana biva obložena skupocjenom tikovinom uvezenom iz Australije, a zbog potreba za akustikom, impresivna kupola biva potpuno zazidana kako sa unutrašnje, tako i sa vanjske strane.
Ipak, iz današnje perspektive, ovakva drastična rekonstrukcija objekta, bez ikakvog ostavljenog traga njegove prošlosti, priično je problematična. Nataša Pelja Tabori u svome tekstu o tome kaže:
„Rekonstrukcija koja se desila šezdesetih godina prošlog vijeka može biti posmatrana samo u kontekstu vremena socijalizma, jer analiza tog zahvata sa stanovišta arhitektonske struke i iz perspektive zaštite objekata kulturno-historijskog naslijeđa teško da može naći racionalno uporište za potpuno uništenje objekta Velikog sefardskog hrama koje je nakon razaranja i pustošenja objekta tokom Drugog svjetskog rata zapravo zapečaćeno ovom rekonstrukcijom.“
Rijetkiznak sjećanja na nekadašnji Templ i dar Jevrejske opštine gradu u današnjem BKC-u je kamena menora Zlatka Ugljena, postavljena u atriju građevine kao simbol i obilježje viševjekovnog prisustva Jevreja u Sarajevu.
